Onurla neyi kastediyoruz?
Onur, LGBT’lerin, yani lezbiyen, gey, biseksüel ve trans bireylerin cinsel yönelim ve cinsiyet kimliklerinden onur duymaları anlamına gelir. Tarih boyunca LGBT’leri kontrol etmek ve ezmek için kullanılan “utanç” kavramının zıddıdır. “Kimliklerimizden utanç değil, aksine onur duyuyoruz” demenin bir yolu, bir olumlamadır.
Onur etkinliklerinin çıkış noktası
Peki, nereden çıktı bu kutlama? Neyi kutluyoruz? Bu aslında bir yıldönümü. Üstelik bu yıl kırkıncısını kutladığımız bir yıldönümü. Tam kırk yıl önce 26 Haziran 1969’da trans, biseksüel, lezbiyen ve gey arkadaşlarımız, New York’ta Stonewall Inn adlı LGBT barında, uğradıkları haksızlıklara topluca karşı çıktılar. Polisin ve toplumun baskılarına daha fazla sessiz kalamadılar ve polis şiddetine karşı durdular ve polisi durdurdular. İlerleyen günlerde barın bulunduğu sokak, şehrin dört bir yanından gelen LGBT’lerle dolup taştı. Bu, artık birşeylerin eskisi gibi olmayacağının göstergesiydi. Sembolik olarak o gün o sokakta başlayan mücadele, bugün dünyanın dört bir yanında hâlâ devam ediyor kırk yıldır.
Bugün “Batı” ülkelerindeki kutlamalardaki çoğu insan, ne yazık ki neyin yıldönümünü kutladıklarını bilmiyor. Batı’daki büyük kentlerdeki büyük onur etkinlikleri, mücadele eden örgütlerin katılımı olsa da, çoğunlukla büyük yerel ve çokuluslu şirketlerin LGBT müşteri kitlesine reklâm aracı olarak kullandığı, hatta bazı ikiyüzlü politikacıların LGBT seçmenlerine şirin gözükmek için boy gösterdiği, ticari bir etkinliğe, bir büyük partiye dönüşmüş durumda. Öte yandan Türkiye’de çoğumuz için hâlâ belki bazen çekinerek ama heyecanla “ben buradayım” demenin en önemli fırsatlarından biri. Pek çok eski Sovyet ya da Doğu Bloğu ülkesinde ise çoğu zaman saldırılara maruz kalan, bazen gerçekleştirilemeyen, ama denenmesi bile mücadelenin önemli bir ayağı olan bir etkinlik, onur etkinliği.
Türkiye’deki Onur Haftası’nın tarihi
Türkiye’de ise ilk defa İstanbul’da 1993 yılında bir grup LGBT birey tarafından gerçekleştirmek istenen ‘Cinsel Özgürlük Etkinlikleri’ valilik tarafından yasaklandı. Bu olaydan çok kısa bir süre sonra İstanbul’da ilk LGBT örgütü Lambdaistanbul kuruldu. 1993’ten bu yana Onur Haftası Etkinlikleri Lambdaistanbul’un katkıları ile gönüllü bir grup tarafından örgütlenmeye devam ediyor.
- 1993’te Cinsel Özgürlük Etkinlikleri valilik tarafından yasaklandı.
- 2001’de Club Orange adlı bir mekânda 600 kişinin katıldığı bir parti gerçekleştirildi.
- 2003’te ilk defa kamusal alanda açık bir ‘Onur Yürüyüşü’ gerçekleştirildi. Bu ilk yürüyüşe yaklaşık 20 – 30 kişi katıldı.
- 2005’te Onur Haftası kapsamında farklı dallarda homofobik kişi ve kurumlara ilk ‘Hormonlu Domates Ödülleri’ verildi.
- 2007’deki Onur Haftası Yürüyüşü’ne 1000’den fazla kişi katıldı. 40 metre uzunluğunda bir gökkuşağı bayrağı taşındı. Ayrıca 2007 Onur Haftası etkinlikleri, ilk uluslararası nitelikteki onur etkinlikleriydi.
- 2008’deki yürüyüşe ise yaklaşık 2500 kişi katıldı.
